به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه در مشهد، در ادامه انتشار چهار شماره از مجموعه بازخوانی راهبردهای تحولی حوزه در سال ۹۸، این مجموعه نوشتارها با استقبال و رویکرد شایسته و گسترده مخاطبان ارجمند و همراهان مانای این حوزه مواجه شده و این بار نیز در ادامه شماره های پیشین که حول محور انقلابی گری، تحول، موقوفات حوزوی و همچنین نخبگان و استعدادهای برتر پیش رفت، خبرگزاری حوزه در مشهد به بازخوانی دقیق راهبردهای تحول در عرصه پویای پژوهش از زمان حضور حجت الاسلام والمسلمین سید مصباح عاملی می پردازد و به طور دقیق، عالمانه و مبسوط به زیربنای پژوهش و آنچه تاکنون در این وادی پراهمیت پرداخته شده است ورود می کند.
نگاهی به پیشینه و راه پیموده شده پژوهش بر اساس آرمان ها و اهداف متعالی
پژوهش ابزار و عنصری است که محققین در راستای صیانت از حقیقت و تبیین حقایق و وقایع دست به آن می زنند و محققان کشور بازوهای توانمند فکری و تجلی کننده حقایق در راستای پیشبرد اهداف پژوهشی کلان کشور بوده و این طلایه داران عرصه های پژوهشی به واقع همان طالبان علمند که در فرهنگ قرآنی از تلاش آنان با عبارت های گوناگونی یاد شده است.
نقش حوزه کلیدی پژوهش در عرصه اندیشه، از روز آغازین خلقت بر همگان آشکار شده تا آنجا که اساس هر فعالیتی بدون تحقیق و پژوهش بنیادین و تاملات دقیق و ژرف نمی تواند به خروجی شایسته و بایسته ای بیانجامد و در این راستا نیز همه موسسات علمی حوزوی کشور فرصت پژوهش را همواره بعنوان نقطه عطفی در راستای تبدیل تهدیدات به فرصت تلقی می کنند.
از سوی دیگر نیز خداوند متعال تنها راه گزینش دین را تحقیق قرار داد و بدست آوردن اعتقادات دینی را جز از راه پژوهش، تحقیق، اندیشه و تدبر نمی پذیرد و موکدا به صراحت این را بیان می کند که اعمال آنکس مقبول تر و به رضای الهی نزدیکتر است که عملش بر اساس درکی ژرف تر و روشن تر از ابعاد دین صورت گیرد.
حال که اهمیت تحقیق و پژوهش به درستی روشن شده بر همگان معین است که پژوهش به عنوان امری خطیر با نمود آشکار در جامعه اسلامی به عنوان مبنا و در راس فعالیت ها قرار داشته و امری است که امروز جامعه علمی پژوهشی کشور با استفاده از ابزارهای موجود بر آن تکیه کرده تا با دستاویز قرار دادن این اصل، بتوانند زمینه ساز فتح قله های موفقیت و سعادت باشند.
حوزه علمیه خراسان نیز پس از حکم انتصاب مقام معظم رهبری با تکیه بر توانایی ها و مهارت های پژوهشی، تصمیم به تحولی نو در راستای پژوهش محور کردن آموزش گرفت و با حمایت از پژوهشگران ارزشی این حوزه کهن انقلابی، اهتمام به فعالیت های پژوهشی طلاب و روحانیون پژوهشگر تلاش کرد تا گام های بلندی را در عرصه پژوهش بر دارد.
تاسیس هیئت های اندیشه ورز مساله محور، قرارگاه های دانش محور و گروه های پژوهشی انصافا حرکت های تحولی برجسته ای بود که با آن نگاه ژرف مدیر این حوزه در راستای شکوفایی و تجلی عرصه های پژوهشی شکل گرفت و توانست در کوتاهترین زمان در فضای حوزه خراسان بدرخشد و عرصه پژوهشی این حوزه را در زمره برجسته ترین مراکز پژوهشی کشور قرار دهد.
تعامل و هم اندیشی پژوهشگران در اتاق فکرهای راهبردی، تجمیع فعالیت های پژوهشی این حوزه و تلاش برای همگرایی پژوهش های حوزوی همه سبب شد تا پژوهشگران بتوانند در مجموعه فعالیت های خود با احصاء آراء اندیشمندانه یکدیگر، حرکت های انصافا بدیع، ابتکاری و نویی را رقم بزنند و تولیدات پژوهشی شان را چندین پله ارتقا ببخشند.
آنچه تاکنون در مجموعه حوزه علمیه خراسان نیز نمود داشته نشان می دهد که این انگیزه های ستودنی فعالان عرصه های پژوهشی حوزه خراسان و این همت ژرف توانمندان عرصه های پژوهشی خاموش شدنی نیست و آنان می کوشند تا با خلق ایده های نو در راستای ترسیم تمدن نوین اسلامی، راه را برای توسعه فرهنگ پژوهشی نیز باز کنند و نگذارند الگوی فرهنگی پژوهش کشورهای غربی و غرب زده در ایران اسلامی با این سابقه کهن و دیرینه پرافتخار در حوزه پژوهش و تحقیق ریشه بدواند.
گام برجسته و ارزشمند حوزه علمیه خراسان در اعتلای پژوهش
سابقه طولانی پژوهش با فراز و نشیب های زیادی همراه بوده و با این حال از آغاز تشکیل حوزه های علمیه تا کنون در هیچ برهه ای از تاریخ آموزش در حوزه های علوم اسلامی از تحقیق و پژوهش جدا نبوده است.
همینطور به نص فرمایش حضرت امیرمومنان(ع) همه کسانی که اقدام به پژوهش یعنی جد و جهد در کشف حقیقت می کنند حتما بی تردید به هدف خود خواهند رسید و این یک سنت لا یتغیر است که هر کس همه توان و عزمش را در دستیابی به علم و معرفت و یافتن حقیقت کند سرانجام به مراد و مقصودش دست پیدا می کند.
پژوهش، خود نوعی از تجربه کردن، آزمودن و آزمایش است؛ یعنی به جای اینکه صرفاً مصرف‌کننده اندیشه‌ها و آراء و افکار دیگران باشیم، با جدّیت و اجتهاد به حقیقت علم و آگاهی و کشف مجهولات برسیم و این داراییِ بزرگ و ارزشمندی است چراکه همواره ارزش و بهای اندیشه های انسان ها و طلاب به میزان تولیدات و تحقیقات آنان سنجیده می شود.
در حقیقت پژوهش همچون تفکر و اندیشیدن راهبردی عملی برای دستیابی به علم و آگاهی است و آنانی که بر اثر پژوهش به برهان دست پیدا می کنند در واقع به اقتدار رسیده اند که این اقتدار در برابر صاحبان زور و زر و تزویر بوده و باید دانست که تحقیق و پژوهش عاملی اصلی در بهره برداری از داشته های علمی است.
حال اگر بخواهیم در یک کلمه جایگاه و اهمیت پژوهش را در حوزه های علمیه مشخص کنیم باید به سخنان مقام معظم رهبری نظر کرد که همواره بر مساله پژوهش و اهمیت فناوری تاکیدات زیادی داشته اند. بنابراین عنصر تحقیق و پژوهش باید به عنوان یک اصل اساسی و بنیادین در مجموع فعالیت حوزه های علمیه مورد توجه باشد چراکه پیشرفت سرسام آور تکنولوژی و اختراعات و اکتشافات در زمینه فناوری های نوین، پژوهش را در بدنه حوزه به امر بی بدیل و ضروری مبدل کرده است.
امروزه به درستی واژه دین پژوهی در فرهنگ و معارف دینی وارد شده و بایستی آحاد جامعه اسلامی عموما محققان و اهل فضل هر یک با مقدمات و معلومات خود به پژوهش در حوزه دین بپردازند و مبانی نظری اسلام را از راه جستجو و کنکاش تقویت کرده و استحکام ببخشند. حال اگر کمی موشکافانه تر به پژوهش در حوزه بنگریم می بینیم که با کمی کنکاش باید در صدد رفع نقاط ضعف حوزه های علمیه باشیم و در این راستا متولیان و مدیریت حوزه نقش بسزایی دارند.
از سوی دیگر حوزه های علمیه باید برای دست یافتن به اهداف متعالی خود با اهتمام به پژوهشگران و استقبال از طرح های پژوهشی، پرورش محققین جوان و هموار کردن مسیر برای محققین زبده و زبر دست خلا ها را پر کرده و با آسیب شناسی در صدد دریافت علل کمرنگ شدن مباحث تحقیقی برایند تا جایگاه پژوهش در حوزه امروز نسبت به سابق ظهور و بروز پیدا کند.
به درستی که سستی در اهمیت دادن به پژوهش چیزی جز درجا زدن و عقب ماندن به جا نمی گذارد آنطور که بر اساس بیانات مقام معظم رهبری بدون تحقیق، نوآوری و ژرف یابی در هیچ مقوله ای انسان نمی تواند به اهداف والای خود دست پیدا کند و اگر این ژرف یابی و پژوهش نباشد نتیجه اش یک جا ایستادن، درجا زدن و بیگانه تر شدن با دنیای پیرامونی می شود.
از این رو امروزه حوزه علمیه خراسان که خاستگاه تربیت کارشناسان و عالمان اسلام است، با تکیه و تاکید بر سنت دیرین و عامل موفقیت و پیروزی های تاریخیش، همت و توان خود را با دستور صریح، مدیر حوزه علمیه خراسان متکی بر آموزش های پژوهش محور و مبتنی بر استعداد و دریافت نه حافظه محوری و سطحی نگری قرار داده و با تفکیک معاونت پژوهش و آموزش در راستای متمرکز شدن فعالیت های پژوهشی در مدیریت جدید حوزه علمیه خراسان، خط مشی های پژوهشی در قالب چشم انداز و برنامه جامع پژوهش و آئین نامه های مربوطه در حوزه علمیه خراسان با تاکید بر منویات مقام معظم رهبری نسبت به موضوع حوزه علمیه انقلابی و تحول در آن تدوین شد.
در این راستا برنامه ریزی و پیگیری امور پژوهشی طلاب مدارس، برگزاری کلاس‌های پژوهش محور و کاربردی، آموزش کارگاه های روش تحقیق، مهارت های مطالعه ، پژوهش نامه نویسی ، نقد، مناظره ، ویرایش و... ، استفاده از اساتید با تجربه در تدریس و پژوهش، جذب مسئول پژوهش برای هر مدرسه و حمایت مادی از آن‌ها در برابر حضور حداکثری اساتید در امر تدریس و پژوهش و مشاوره، تهیه ماهنامه توسط مدارس و منتشر نمودن مقالات طلاب، برگزاری جشنواره‌ها و مسابقات پژوهشی، دقت در جذب مسئول پژوهش مدرسه و دارای اثر و فکر بودن وی، حمایت مادی نسبت به نشر آثار پژوهشگران و بازدید از مؤسسات و مراکز پژوهشی سراسر کشور، یرگزاری نمایشگاه های پژوهشی ، برگزاری فراخوان آثار پژوهشی ، برگزاری نشست های علمی ، راه اندازی گروه های پژوهشی و دوره های تربیت پژوهشگر علوم اسلامی ، بیانگر دغدغه مند بودن حوزه علمیه خراسان در حوزه معاونت پژوهش در راستای تاکیدات مدیر حوزه خراسان است.
طلاب نیز که مدعی شناخت اسلام با محوریت تبلیغ معارف نورانی قرآن در سطح جهان هستند باید با جد و جهد و همت بلند در عرصه تحقیق که غالبا میدانی دیر بازده اما پرثمر و اصولی است گام نهاده و از این راه به رسالت حوزوی خود عمل کنند.
پژوهش، زیربنای اجتهاد، فقاهت و حرکت های تحولی
مدیر حوزه علمیه خراسان در نشست های مختلف بر این مساله تاکید کردند که در راستای حرکت تحولی و ریل گذاری مسیرهای علمی، ساماندهی جامعه پژوهشگران حوزوی در سامانه جامع پژوهشگران، باید صورت بگیرد.
به واقع، پژوهش بعنوان زیربنا و پایه های پولادین اجتهاد، فقاهت و هر حرکت تحولی در حوزه های علمیه شناخته می شود و در این راستا شرکت بیش از ۳ هزار نفر از پژوهشگران در فراخوان پژوهشی حوزه خراسان و ثبت نام جمع کثیری در سامانه محققان که در طول مدت اخیر حضور ایشان صورت پذیرفته نوید امیدبخشی در زمینه تحول علمی و پژوهشی حوزه علمیه خراسان است.
تولیدات پژوهشی حوزه با توجه به نیازهای درون حوزوی و برون حوزوی است
از زمان حضور مدیر حوزه علمیه خراسان همچنین با ایجاد مقدمات نمایشگاهی کارهای فاخر، خوب و ارزنده ای انجام شده است؛ از جمله آنکه در زمینه تولید کتاب های متنوع و متفاوت از عرصه های گوناگون علمی در فضای نمایشگاه دستاورد علمی پژوهشی این حوزه اتفاقات بزرگی افتاده است و تولید کتب گوناگون در عرصه های پژوهشی مرتبط با نیازسنجی ها و در راستای پاسخگویی به ۴ عرصه نیازهای درون حوزوی، جامعه، نظام اسلامی و بین الملل صورت گرفته است.
کاری که در این مدت کوتاه صورت گرفته، پژوهشی عالمانه، هدفمند، روزآمد و کارآمد باهمان رویکردتحولی مد نظر مقام معظم رهبری(حفظه الله) است و بر همین اساس مطابق با برنامه تحولی چیده شده، مسیر هموار شد تا قرارگاه های علمی در راستای پاسخگویی که بعنوان رسالت اصلی و اساسی حوزه علمیه خراسان شمرده می شود، فعالیت نمایند که این مهم محقق شد و در همین راستا آثار فاخر پژوهشی زیادی در زمان مدیریت تحولی حجت الاسلام والمسلمین عاملی به چاپ رسیده است.
از سوی دیگر با توجه به اینکه حوزه علمیه خراسان امروز در نظام دینی و اسلامی باید نسبت به شبهاتی که در قالب های گوناگون در زمینه مقابله با نظام دینی در جهان شکل گرفته، پاسخگویی کند و در این راستا انتظار عمیق آن وجود دارد تا پژوهش همه آموزش های حوزوی را در تراز زمان، عصر، انقلاب و اسلام ناب پاسخ دهد تا حوزه های علمیه پاسخگوی انتظارات جامعه باشند و رسالت حساس و خطیر خود را در این مقطع حساس ایفا کنند و به واقع چنانچه مساله پژوهش زیر ساخت آموزش قرار نگیرد و این پژوهش مبتنی بر آموزش عالمانه نباشد، نمی تواند در جامعه تاثیرگذار واقع شده و کاربردی باشد؛ در واقع آموزش مبتنی بر پژوهش عالمانه و اجتهادی می تواند حرکت فقاهتی را در طول تاریخ استمرار دهد.
ایجاد قرارگاه های علمی و هیات های اندیشه ورز در معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان
فعالیت های اجتهادی منحصر به درون حوزه نیست بلکه حوزه های علمیه به صورت دانشی و با هدف تربیت طلاب، فضلا و علمایی در تراز اسلام ناب و انقلاب، حرکت می کنند که ایجاد قرارگاه های علمی در همین راستا است.
هیئت های اندیشه ورز نیز بصورت مسئله محور و در راستای پاسخگویی به نیازهای جامعه فعالیت های خود را با رویکرد اجتهاد پیش بردند، چراکه به واقع اجتهاد، که بعنوان یک حرکت مستمر تاریخی مبتنی برپژوهش عمیق شناخته می شود که تولید علم از آن صورت می گیرد و تولید و ارتقا هیات های اندیشه ورز در ساختار معاونت پژوهش تاکنون در همین راستا صورت گرفته است.
آثار پژوهشی حوزه، رویکردهای تحولی انقلابی با نگاه پاسخگویی، کارآمدی و روزآمدی دارند
مجموعه آثار ارائه شده در زمینه پژوهش در حوزه علمیه خراسان، رویکردهای تحولی انقلابی با نگاه پاسخگویی، کارآمدی و روزآمدی دارند که عملا در این قالب به نیازهای جامعه و نظام اسلامی پاسخ داده می شود.
آثار پژوهشی حوزه جهت دار و هدفمند است
از سوی دیگر این آثار پژوهشی جهت دار و هدفمند است و در همین راستا، مرکز مدیریت حوزه علمیه خراسان مدل جدیدی را به عنوان فعالیت های دانشی و مسئله محور تاسیس و ۷ قرارگاه را برای فعالیت های دانش محور نیز به راه انداخته و تاکنون هیئت اندیشه ورز کارآمدی برای پاسخگویی به نیازهای نظام و جامعه و عرصه های بین الملل فعالیت دارند.
همچنین ظرف مدت دو سال در حدود ۱۰۰ اثر در قالب این قرارگاه ها، تولید و بخشی از آنچه در عرصه های مختلف منطبق با مقتضیات زمان و در راستای پاسخگویی به مطالبات مقام معظم رهبری مورد نیاز بوده را ارائه داده اند که بر این اساس می توان گفت که حوزه علمیه انقلابی و تحولی خراسان، حوزه ای پاسخگو به نیازهای روز جامعه و نظام اسلامی است.
ارائه خدمت اجتماعی در حوزه پژوهش با برپایی نمایشگاه های بزرگ پژوهش در طول سال
حوزه علمیه خراسان هر ساله چندین نمایشگاه بزرگ و موثر را در راستای ارائه دستاوردها و آثار پژوهشگران برگزار می کند که نمایشگاه دستاوردهای علمی پژوهشی از جمله آنهاست و در این نمایشگاه های وزین نیز هیئت های اندیشه ورز و قرارگاه های علمی آموزشی این حوزه، موسسات، مراکز و نهادهای حوزوی و تعدادی از مدارس علمیه حضور فعالی دارند.
حوزه علمیه خراسان هر ساله به صورت متوالی در این نمایشگاه، دستاوردها، آثار و فعالیت های پژوهشگران خود را به نمایش می گذارد و شناسایی توانمندی های پژوهشی، معرفی و فراهم کردن فضای همکاری، برقراری ارتباط و تفاهم نامه همکاری مراکز ، موسسات ومدارس حوزوی با سایر نهاد و سازمان‌های غیر حوزوی، از اهداف برگزاری و حضور در این نمایشگاه است.
همچنین انگیزه بخشی و نهادینه نمودن پژوهش در بین طلاب جوان وکلیه مدارس حوزوی، ارتقای سطح آگاهی پژوهشگران حوزوی و ایجاد زمینه مناسب جهت آشنایی با نیازهای پژوهشی و همچنین ایجاد رقابتی سالم و علمی در بین موسسات و مراکز علمی، نیز از دیگر اهداف حضور در این نمایشگاه ها است که هر ساله در این حوزه به اجرا در می آید.
برگزاری هر ساله طرح تجهیز و حمایت خرید کتاب های مورد نیاز مدارس علمیه
در حاشیه نمایشگاه های پژوهش حوزه علمیه خراسان هر ساله به صورت مستمر، بالغ بر ۱۳۰ مدرسه از مدارس علمیه برادران و خواهران خراسان رضوی، شمالی و جنوبی در طرح تجهیز مدارس مشارکت فعال و پررنگی دارند.
در همین راستا معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان نیز هر سال در راستای تامین منابع علمی مورد نیاز کتابخانه های مدارس علمیه، اقدام به تجهیز آن می کند و بدین ترتیب از نمایشگاه های علمی تخصصی کتب حوزوی، هر ساله نمایندگانی از مدارس علمیه استان های خراسان رضوی، شمالی و جنوبی کتب مورد نیاز خود را بر اساس پایه های درسی و سطوح تحصیلی با حداقل مبلغ تخفیف ۲۰ درصد از این نمایشگاه ها تهیه نموده و کتابخانه های خود را به منابع جدید تجهیز می کنند.
نمایندگان مدارس علمیه برادر و خواهر استان با مراجعه به غرفه تجهیز مدارس، تشکیل پرونده داده و برای آنان معرفی نامه صادر می شد تا با مراجعه به انتشارات بر مبنای لیست کتب مورد نیاز از پیش تهیه شده بتوانند آثار مورد نیاز خود را دریافت کنند و سپس کتب گردآوری شده ممهور به مهر، تجهیز و دسته بندی شده در اختیار آنان قرار می گرفت.
این مشارکت هر ساله نسبت به سال های قبل رشد چشمگیری پیدا می کند و در طول سال های اخیر نیز به جهت گستره حمایتی حوزه علمیه خراسان این مشارکت فراگیر بود. همچنین از دیگر ویژگی های این طرح آن بود که در زمینه تجهیز کتابخانه های مدارس در فضای نمایشگاهی پولی رد و بدل نمی شد بلکه پس از تهیه کتب، اسناد و فاکتورهای خرید در پرونده هر مدرسه بایگانی شده و با تجمیع این اسناد پس از نمایشگاه، هر یک از مدارس به صورت جداگانه هزینه پرداختی آنان تعیین می شود.
دستاوردهای علمی پژوهشی حوزه تاکنون دقیقا با نگاه تحولی تالیف شده و گفتمان نمایشگاهی نیز گفتمان تحولی است همان طور که آثار با رویکرد پاسخگویی به نیازهای دینی در اختیار مخاطبان قرار گرفته است و این پاسخگویی نیز مبتنی بر مبانی علمی و دانشی می باشد؛ بنابراین در مجموع می توان گفت که دستاوردهای حوزه عموما با هدف پاسخگویی به نیازهای جامعه ارائه شده و از سوی دیگر به لحاظ علوم اسلامی نیز ارتباط خوب و نزدیکی با دانشگاه ها برقرار گشته و بخش هایی ایجاد شده اند که دانش جدید و روز را طلب می کند، که در این راستا نیز تعامل خوبی با اساتید و گروه های پژوهشی دانشگاه ها برقرار شده است.
ورود به عرصه فقه پزشکی و تشکیل کرسی های تدریس و گروه های پژوهشی با موضوع پیوند اعضاء
همچنین در عرصه فقه پزشکی که بزرگترین مسئله روز شمرده می شود و سؤالات زیادی نیز در این عرصه طرح شده، کارهای ارزنده و فاخری صورت گرفته است و در این راستا اساتید دروس خارج از یک سو و گروه های پژوهشی از سوی دیگر مباحث پیوند اعضا و سایر مسائل پزشکی که مورد ابتلا قرار دارد را به طور جد طرح می کنند.
ورود جدی معاونت پژوهش به مساله اقتصاد به عنوان مساله روز
همچنین از سوی دیگر بر اساس بیان مکرر مقام معظم رهبری، اقتصاد اصلی ترین مسئله روز شمرده می شود که در این زمینه در معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان حرکت منظم، منسجم، علمی، دانشی و دینی دنبال می شود، اما باید برای ترسیم نگاه اقتصاد اسلامی در جامعه تلاش کرد و گروه های علمی با مبنای فقهی و اصولی در جامعه باید فعال باشند.
در حقیقت مباحث مربوط به اقتصاد بر اساس دغدغه مقام معظم رهبری در دو سطح نظریه پردازی و تحقق عملی در جامعه فعالیت می کنند و به همین منظور، امروز در عرصه اقتصاد، سه مرحله نگاه اقتصادی، گفتمان اقتصاد اسلامی و حرکت عملی در سه سطح عمومی، تخصصی و نخبگانی به طور جد دنبال می شود و حوزه محصولات خوبی را ارائه داده است.
مجموعه فعالیت های حوزه با رویکرد پاسخگویی دنبال شده است
از سوی دیگر به نظر این حرکت با برکت جدید تحولی که در تمدن نوین اسلامی باید بر روی آن کار صورت گیرد با جدیت دنبال شده و دیدگاه های مقام معظم رهبری در بحث تمدن نوین اسلامی در ۴ جلد تنظیم و تالیف شده و کار فاخری صورت گرفته و مجموعه فعالیت ها با رویکرد پاسخگویی به جامعه، نظام اسلامی و همچنین در سطح بین الملل دنبال می شود.
همچنین مجموعه های مختلف در راستای پاسخگویی در عرصه های اجتماعی، نظام دینی و همین طور بین الملل به شدت و با قوت به صورت به روز، کارآمد و روزآمد مشغول به فعالیت هستند که امیدواریم این حرکت ادامه پیدا کند و در آینده نزدیک حوزه پاسخگوی همه ابعادی که امروز جامعه و نظام اسلامی نیاز دارد، باشد.
راه رفته و طریق حساس و خطیر پیش رو ...
حوزه علمیه خراسان با اشراف نسبت به راه پرفراز و نشیب پیموده شده در عرصه پژوهش این حوزه و همچنین ضمن تمجید از تلاش بی بدیل و خستگی ناپذیر پژوهشگران و محققان حوزوی در راستای شکوفایی تحول در بدنه این حوزه کهن انقلابی، امیدوار است به لطف حضرت حکیم این عزیزان روز به روز به توفیقات بیش تر دست یافته و این همت بلند نیز گامی هرچند کوچک و ناچیز در راستای توسعه فرهنگ پژوهشی برای تحقق تمدن نوین و اصیل اسلامی قرار گیرد. ان شاء الله.
انتهای پیام ۳۱۳/۴۹
